टेकपाना फ्याक्टचेकः युक्रेनी राष्ट्रपतिले अमेरिकी राष्ट्रपतिलाई कुटेको देखिने भाइरल भिडिओ भ्रामक

काठमाडौं । शनिबार १ मार्च २०२५ मा आफूलाई सामाजिक अभियन्ता दाबी गर्ने ईशा गुरुङले फेसबुक अकाउन्टमा एक भिडिओ पोस्ट गरिन् । तीन लाख ७७ हजार बढी फलोअर भएको सो अकाउन्टबाट पोस्ट गरिएको भिडिओको क्याप्सनमा लेखिएको छ, “यस्तो गर्न भ्याइसकेछन् haha।” भिडिओमा युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पलाई कुटेको देखिन्छ । पाँच सेकेन्डको उक्त क्लिपलाई धेरैले वास्तविक ठान्दै आफ्नो धारणा व्यक्त गरेका छन् । टेकपानाको फ्याक्टचेकबाट यो भिडिओ एआईले तयार पारेको भ्रामक भिडिओ भएको पुष्टि भएको छ । 

दाबी

ईशा गुरुङले तीन लाख ७७ हजार बढी फलोअर भएको फेसबुक अकाउन्टबाट शनिबार राति १०ः५५ बजे ‘यस्तो गर्न भ्याइसकेछन् haha’ क्याप्सन लेख्दै एक भिडिओ पोस्ट गरिन् । भिडिओमा युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पको मुखमा मुक्का हानेको देखिन्छ । फेसबुकमा अपलोड भएको भिडिओका लागि यहाँ र आर्काइभका लागि यहाँ क्लिक गर्नुहोस् । 

त्यस लगतै ट्रम्प बसेको कुर्सीमा ढल्छन् । गुरुङले भिडिओको बारेमा थप केही जानकारी दिएकी छैनन् । यही ५ सेकेन्डको क्लिपलाई आधार बनाएर धेरै नेपाली प्रयोगकर्ताले यसलाई वास्तविक नै भएको अड्कल काटेका छन् । टेकपानाले यो सामग्री तयार पार्दासम्म उक्त भिडिओमा ६१०० बढी रियाक्सन, ७४० बढी कमेन्ट, १६० शेयर भएको देखिन्छ । कमेन्ट गर्ने केहीले यो एआईबाट बनाएको हुनसक्ने आशङ्का व्यक्त गरेका छन् भने केहीले जेलेन्स्कीले ट्रम्पलाई त्यसको गर्न नहुने विचार राखेका छन् । गुरुङले राखेको पोस्ट शेयर गर्नेहरू अधिकांशले उक्त क्लिपलाई वास्तविक भएको अड्कल काटेका छन् । र, आफ्नो धारणा दिएका छन् । 

टिकटकमा ‘Volodymyr Zelenskyy beat Trump’ सर्च गर्दा यस्ता सयौं क्लिप देखिन्छन् । ती अधिकांश भिडिओ नेपाल बाहिरका प्रयोगकर्ताले अपलोड गरेको देखिन्छ । ती भिडिओमा लाखौं भ्युज देखिन्छ । केहीले भने ‘यो क्लिप मिडियाले देखाउँदैनन्’ भन्दै यो वास्तविक घटना भएको तर्क गरेका छन् । 

फ्याक्टचेक 

भिडिओ झट्ट हेर्दा वास्तविक जस्तो लाग्छ । त्यसमा कुनै पनि एआई टुलको वाटरमार्क छैन । फोटो वा भिडिओ तोडमोड गरी फरक ढङ्गको भिडिओ बनाउने अधिकांश एआई टुलले वाटरमार्क राखेका हुन्छन् । तर, यस भिडिओमा कुनै वाटरमार्क छैन । न त ईशा गुरुङले नै यो भिडिओ एआईले तयार पारेको हो भनेर उल्लेख गरेकी छिन् । यसले गर्दा सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्तालाई ‘यो भिडिओ वास्तविक हो’ भन्ने लागेको देखिन्छ ।

फ्याक्टचेकका क्रममा हामीले ‘Zelenskyy beat Trump’ भन्ने किवर्ड गुगलमा सर्च गर्‍यौँ । तर, त्यसमा जेलेन्स्कीले ट्रम्पलाई मुक्का हानेको भन्ने कुनै सामग्री फेला परेन । गरुङले पोस्ट गरेको भिडिओको स्क्रिनशट लिएर रिभर्स इमेज सर्च गर्‍यौं ।

त्यसबाट यो फोटो अमेरिकाको ह्वाइटहाउस स्थित ओभल अफिसमा शनिबार ट्रम्प र जेलेन्स्कीबिचको भेटघाटका क्रमको भएको फेला पर्‍यो ।

युट्युबमा ‘Volodymyr Zelenskyy Trump’ किवर्ड सर्च गर्दा जेलेन्स्की र ट्रम्पसँग सम्बन्धित सयौँ भिडिओ भेटिन्छन् । फक्स न्युज, सी-स्पान लगायतका अमेरिकी सञ्चारमाध्यमले ट्रम्प र जेलेन्स्कीबिच शनिबार भएको छलफलको ४९ मिनेट लामो भिडिओ अपलोड गरेका छन् । ती भिडिओमा कतै पनि ट्रम्प र जेलेन्स्कीबिच मुक्का हानाहान भएको देखिँदैन । तर, त्यसबिचमा उनीहरूबिच भनाभन भने भएको थियो । आधिकारिक स्रोतबाट अपलोड भएका कुनै पनि भिडिओमा ट्रम्प र जेलेन्स्कीबिच मुक्का हानाहान भएको क्लिप समावेश छैन । भिडिओलाई विभिन्न कि फ्रेममा ढालेर फोटोका रूपमा डाउनलोड गर्‍यौं । त्यसलाई विश्लेषण गर्दा ट्रम्प ढलेको बेला उनको हातमा छ ओटा औंला देखियो ।

यस बाहेक कुनै पनि आधिकारिक सञ्चार माध्यममा जेलेन्स्कीले ट्रम्पलाई मुक्का हानेको भन्ने समाचार आएको छैन । चर्काचर्की हुँदा विश्वभर चर्चा पाएको बेला मुक्का हानाहान हुँदा झन् कतै समाचार नै नआउने भन्ने पक्कै हुँदैन । यी सबै पक्षलाई विश्लेषण गर्दा भिडिओ एआईले तयार पारेको निष्कर्षमा पुग्यौं । तर, कुन एआईले तयार पारेको हो भन्ने चाहिँ फेला पार्न सकिएन ।

दाबी 

जेलेन्स्कीले ट्रम्पलाई मुक्का हानिरहेको भिडिओको दृश्य । 

दाबीकर्ता

सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ता !

तथ्य

संयुक्त राज्य अमेरिकाको भ्रमणमा रहेका युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले शनिबार अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पसँग ह्वाइटहाउस स्थित ओभल अफिसमा भेटवार्ता गरेका थिए । त्यही क्रममा उनीहरूबिच भनाभन भएको थियो । त्यही घटनालाई लिएर एआईको सहायताले जेलेन्स्कीले ट्रम्पलाई मुक्का हानेर ढालेको एआई भिडिओ भाइरल भइरहेको हो । 

निष्कर्ष

‘जेलेन्स्कीले ट्रम्पलाई मुक्का हानेर ढाले’ भन्ने आशयको क्लिप भ्रामक रहेको टेकपानाको तथ्यजाँचले देखाएको छ । जेलेन्स्की र ट्रम्पबिच कुटाकुट नभई भनाभन मात्र भएको हो । 

प्रतिक्रिया

तपाईंले हाम्रा सामाजिक सञ्जालका ह्यान्डल वा [email protected] मा तथ्यजाँच गर्नुपर्ने सामाजिक सञ्जालका पोस्ट पठाउन सक्नु हुनेछ । तथ्यजाँचलाई लिएर कुनै प्रतिक्रिया वा सुझाव भए हामीलाई ईमेल पठाउनुहोला ।

पछिल्लो अध्यावधिक: चैत १८, २०८१ ०:५६

टिप्पणीहरू