नाजी सल्युटले एलन मस्क विवादित, जर्मन सङ्ग्रहालयबाट हटाइयो तस्बिर

काठमाडौं । जर्मनीको एक विज्ञान तथा प्रविधि सङ्ग्रहालयले अन्तरिक्ष प्रविधि प्रदर्शनीबाट एलन मस्कको तस्बिर हटाएको छ । प्रदर्शनीमा मस्कलाई प्रमुख रूपमा देखाइएको थियो । गत सोमबार नवनिर्वाचित अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पका समर्थकको भीडलाई सम्बोधन गर्ने क्रममा दुई पटक नाजी इसारा (कतिपयले रोमन इसारा भनिरहेका छन्) गरेको आरोपपछि सङ्ग्रहालयले मस्कको फोटो हटाएको हो । यद्यपि सङ्ग्रहालयले बुधबार प्रदर्शनी हटाउनुको कारण मस्कमाथि लागेको आरोप नभएको दाबी गरेको छ ।

विश्वका सबैभन्दा धनी व्यक्ति मस्कले डोनाल्ड ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालको पहिलो दिनमै नाजी इसारा गरेको आरोपको सामना गर्नुपरेको छ । ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालमा मस्कलाई नवगठित सरकारी दक्षता विभाग (डज-DOGE) को प्रमुखको रूपमा नियुक्त गरिएको छ । मस्कको उक्त इसाराको विश्वभर प्रतिक्रिया आएको छ । रुसी सरकारी टेलिभिजनले मस्कको उक्त ‘ह्यान्ड जेस्चर’ (हातको इसारा)लाई धमिलो बनाइ प्रसारण गरेको थियो । रुसमा नाजी प्रतीकहरू विरुद्ध कडा कानुनहरू छन् । यसैबीच मस्कले सलाम गरेको तस्बिर सोमबार बर्लिनमा रहेको टेस्लाको गिगाफ्याक्ट्रीमा समेत राखिएका थिए ।

मस्कले यी आरोप सत्य नभएको भन्दै निरन्तर त्यसको प्रतिकार गर्दै आएका छन् । उनले आफू सेमेटिक विरोधी (यहूदी विरोधी) नभएको वा नाजीवाद वा फासीवादसँग राजनीतिक रूपमा नजोडिएको बताएका छन् । सेमेटिक विरोधी गतिविधि विरुद्ध लड्ने संस्था एन्टी-डिफेमेसन लिग (एडीएल)ले मस्कको इसारा नाजी सलाम नभएको बताएको छ ।

जर्मनीको म्युनिखस्थित ड्युचेस सङ्ग्रहालयले बुधबार ‘अतीत र भविष्यका दूरदर्शी’ नामक प्रदर्शनीमा राखिएको मस्कको चित्र हटाउने निर्णय गरेको थियो । यस प्रदर्शनीमा जर्मन अन्तरिक्ष वैज्ञानिक जस्तै म्याक्स भ्यालियर र एरिक थियोडोर लासिगका साथै दक्षिण अफ्रिकामा जन्मिएका स्पेसएक्सका संस्थापक एलन मस्कका चित्रहरू पनि थिए ।

हर्मन ओबर्थलाई पनि प्रदर्शनीमा विशेष स्थान दिइएको छ । रकेट प्रविधिमा उनको महत्वपूर्ण योगदान रहेकाले त्यसैको सम्मानस्वरूप उनको तस्बिर त्यहाँ राखिएको हो । ओबर्थले नाजीको युद्ध प्रयासमा पनि सहयोग गरेका थिए, जुन दास श्रममा आधारित थियो । उनलाई सन् १९४३ मा नाजी शासनले युद्ध मेरिट क्रसबाट सम्मानित गरेको थियो ।

सङ्ग्रहालयले जीवित व्यक्तिहरूको महिमा गर्नु समस्याग्रस्त भएकोले मस्कको चित्र हटाउने निर्णय गरेको बताएको छ । मस्क प्रदर्शनीमा समावेश गरिएका एक मात्र जीवित व्यक्ति हुन् । अमेरिकाबाट प्रकाशित हुने न्यूजवीक म्यागजिनलाई प्राप्त एक विज्ञप्तिमा सङ्ग्रहालयका प्रवक्ताले प्रदर्शनीको डिजाइनका कारण वर्तमान घटनामा प्रतिक्रिया दिन गाह्रो भएको र परिवर्तन गर्न धेरै प्रयास गर्नुपर्ने बताएका छन् । सङ्ग्रहालयले प्रदर्शनीको जानकारी धेरै वर्षअघि समावेश गरिएको बताएको छ ।

मस्क जर्मनीमा एक विवादास्पद व्यक्ति बनेका छन् । टेस्लाको बर्लिन गिगाफ्याक्ट्रीमा हजारौं मानिसलाई रोजगारी दिएर उनलाई देशमा ठूलो रोजगार सिर्जना गर्ने व्यक्तिको रूपमा हेरिए पनि सन् २०२२ मा ट्वीटर किनेपछि उनले युरोपभरका दक्षिणपन्थी राजनीतिक दलहरूलाई समर्थन गरेको कारण विवाद उत्पन्न भएको छ ।

मस्कले जर्मनीको अति दक्षिणपन्थी एएफडी पार्टीकी नेता एलिस वेइडेलसँग एक्समा छलफल गरेका थिए । त्यसबेला मस्कले वेइडेलको प्रशंसा गरेका थिए । एएफडी पार्टीलाई नाजी सहानुभूति राखेको आरोप लगाइएको छ ।

यसैबीच मस्कले ट्वीटर किनेपछि धेरै पटक सेमेटिक विरोधी भावनालाई बढावा दिएको आरोप पनि लागेको छ । यस्ता आरोप पनि मस्क निरन्तर अस्वीकार गर्दै आएका छन् ।

सङ्ग्रहालयका एक प्रतिनिधिले न्यूजवीकलाई भने, “हामीले मध्य नोभेम्बरमा नै यो प्रदर्शनी अब नदेखाउने निर्णय गरेका थियौं किनभने हामी प्रदर्शनीको डिजाइनका कारण प्रदर्शनीको सामग्री अद्यावधिक वा व्याख्या गर्न असमर्थ थियौं । त्यसैले एलन मस्क अब अन्तरिक्ष प्रदर्शनीमा छैनन् । यस प्रदर्शनीको सामग्री धेरै वर्ष पहिले सिर्जना गरिएको थियो ।”

प्रदर्शनीमा यस्तो प्रमुख स्थानमा जीवित व्यक्तिहरूलाई सम्मान गर्नु सधैं समस्याग्रस्त हुन सक्ने भन्दै यस्तो प्रस्तुतिलाई आलोचनात्मक रूपमा सम्मानको रूपमा हेर्न सकिने ती प्रतिनिधिको तर्क छ । “र व्यक्तिको जीवनभरको उपलब्धिलाई प्रायः पछि मात्र सही मूल्याङ्कन गर्न सकिन्छ । प्रदर्शनी प्यानलमा केही लाइनहरूको लागि मात्र ठाउँ छ, जसले व्यक्तिको विस्तृत ऐतिहासिक चित्रण वा उसको जीवनको उपलब्धिको वर्गीकरण गर्न अनुमति दिँदैन,” उनले थपे ।

सोमबार राति एक दक्षिणपन्थी एक्स अकाउन्टले मस्कको इसारालाई ‘सलाम ठगी’ भनेको जवाफमा एलन मस्कले भने, “साँच्चै भन्नुपर्दा, उनीहरूलाई अझ राम्रो फोहोर चाल चाहिन्छ । सबैजना ‘हिटलर’ हुन् भन्ने आक्रमण धेरै थकित छ ।”

एन्टी-डेफेमेसन लीगले एक्समा मस्कको इसाराको आलोचनाको जवाफमा भनेको छ, “एलन मस्कले उत्साहको क्षणमा अप्ठ्यारो इसारा गरेको जस्तो देखिन्छ । यो नाजी सलाम होइन तर फेरि पनि मानिसहरू आक्रोशित छन् भन्ने हामी बुझ्छौं । यस क्षणमा सबै पक्षले एकअर्कालाई केही दया देखाउनुपर्छ । सायद शंकाको फाइदा पनि दिनुपर्छ, र एक पटक सास फेर्नुपर्छ ।”

पछिल्लो अध्यावधिक: माघ १२, २०८१ १५:१७

टिप्पणीहरू