अनुसन्धान भन्छः ५ वर्षभित्र नेपालमा सस्तो फाइभजी सम्भव

काठमाडौँ । नेपाली अनुसन्धानकर्ताहरूले नेपालमा फाइभजी नेटवर्क भित्र्याउन सकिनेबारे अनुसन्धान गरेका छन् । इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थान, पुलचोक क्याम्पसका विद्यार्थी तथा अनुसन्धानकर्ताहरूको टोलीले फोरजी नेटवर्कलाई फाइभजीमा रूपान्तरण गर्ने योजनालाई सघाउनेगरी खोजमूलक अध्ययन गरेको हो ।

“Game Theoretic Approach to QoS Oriented Machine Learning Model Development Toward 5G Network Migration Planning” शीर्षकमा गरिएको उक्त अनुसन्धानमा बीई चौथो वर्षमा अध्ययनरत अर्जुन राय र मनिष कुमार यादव, सुपरभाइजर उप-प्राध्यापक डा. बाबुराम दवाडी र फिनल्याण्डको हेल्सिन्की विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ता डा. कृष्णराज भण्डारी संलग्न छन् । उनीहरूको अनुसन्धानपत्र अमेरिकी प्रतिष्ठित जर्नल आइट्रिपलई एक्सेस (ieeexplore.ieee.org) प्रकाशित भएको छ । 

विश्वविद्यालय अनुदान आयोगको सहयोगमा गरिएको यो अनुसन्धानले फाइभजी कार्यान्वयनमा आउनसक्ने उच्च लागत र अन्य चुनौतीहरूको समाधान दिने लक्ष्य राखेको डा. दवाडीले बताए । उनका अनुसार अनुसन्धानले काठमाडौँ उपत्यकाका पुराना फोरजी टावरहरूको अध्ययन गरी दूरसञ्चार सेवा प्रदायकहरू (नेपाल टेलिकम/एनसेल)लाई न्यूनतम मूल्यमा अनुकूल तरिकाले आगामी पाँच वर्षभित्र फाइभजी प्रविधि कसरी अपनाउने भन्ने उपाय प्रस्तुत गरेको छ ।

“विश्वविद्यालय अनुदान आयोगबाट विगत तीन वर्षदेखि नै अनुदान प्राप्त भएको थियो । त्यस अनुसन्धान रकमबाट ६/७ वटा अनुसन्धान गरिसकेका छौँ । अझै केही अनुसन्धानपत्र प्रकाशित हुन बाँकी छन्,” उनले भने ।

अनुसन्धानले मसिन इन्टेलिजेन्स र इभोलुसनरी गेम थ्योरी गरी दुई चरणका विधिहरू सुझाएको छ । मसिन इन्टेलिजेन्सले फोरजी र फाइभजी नेटवर्कको गुणस्तर र समस्याहरूको विश्लेषण गरी कुन बेस स्टेसनलाई पहिलो प्राथमिकता दिने भन्ने निर्णय लिन मद्दत गर्नेछ । इभोलुसनरी गेम थ्योरीले भने दूरसञ्चार सेवा प्रदायकहरूलाई राजस्व, ग्राहक सङ्ख्या र फाइभजी सेवाको माग जस्ता व्यावहारिक पक्षहरूलाई विचार गरी दीर्घकालीन योजना बनाउन सहयोग गर्नेछ।

डा. दवाडीले हालको फोरजी नेटवर्कले बढ्दो मोबाइल र डेटा प्रयोगकर्ताको माग धान्न नसक्ने भएकाले फाइभजी आवश्यक भएको बताए । ​तर, फाइभजी नेटवर्कमा जान महँगो खर्च, प्रविधिगत पूर्वाधारको कमी, मानव संसाधनको कमी र सेवाको गुणस्तरमा अवरोध आउन सक्ने चुनौती रहेका छन् । यही समस्यालाई समाधान गर्न उक्त अनुसन्धान केन्द्रित रहेको उनले बताए । 

“संसार नै टेलिकमको नेटवर्क फोरजीबाट फाइभजीमा रूपान्तरण भइरहेको छ । यसरी रूपान्तरण हुने क्रममा महँगो खर्च हुन्छ । उक्त खर्च कसरी सही तरिकाले कम गर्ने भनेर अनुसन्धान गरेका हौँ,” उनले भने । नेपाल सरकारले फाइभजीको पाइलट टेस्ट गर्ने भनेर नेपाली टेलिकमलाई जिम्मा दिएपनि हालसम्म फाइभजी कार्यान्वयन नभएकोमा उनले चिन्ता व्यक्त गरे ।

फाइभजी कार्यान्वयनका लागि यस अनुसन्धानले मसिन इन्टेलिजेन्स र इभोलुसनरी गेम थ्योरी नामका चरण सुझाएको छ ।

मसिन इन्टेलिजेन्स चरण

अनुसन्धानपत्र अनुसार यस तरिकामा मसिन इन्टेलिजेन्सले स्वतः तरिकाले नेटवर्कको विश्लेषण गर्छ । जसमा फोरजी र फाइभजीको क्वालिटी अफ सर्भिस (क्यूआओएस) र फल्ट इन्फर्मेसन जस्ता प्यारामिटरमा आधारित भएर विश्लेषण गरिन्छ ।

उक्त प्यारामिटरहरूका रेकर्डलाई लिएर यसको आधारमा कुन बेस स्टेसनलाई पहिलो प्राथमिकतामा फाइभजीमा रूपान्तरण गर्ने भन्ने निर्णय लिन सजिलो हुन्छ । यसले गुणस्तर मापन जस्तै थ्रुपुट, डिले, जिटर, प्याकेट लस, रिसोर्स फ्याक्टर आदिमा आधारित विश्लेषण गर्छ ।

इभोलुसनरी गेम थ्योरी

​अनुसन्धानमा उल्लेख गरिएको इभोलुसनरी गेम थ्योरी चार्ल्स डार्विनको “सर्भाइभल अफ द फिटेस्ट”सँग पनि सम्बन्धित छ । डा. दवाडीले भने, “वनजी, टुजी, थ्रीजी हुँदै फोरजीसम्म हामी पुगेका छौँ । तर हामीलाई फोरजीबाट फाइभजीमा जान भने केही समस्या भइरहेको छ । भारतलगायत धेरै देश फाइभजीमा प्रवेश गरिसकेकाले सोहीअनुसार हामी पनि फाइभजीमा जान बाध्यात्मक हुन्छौँ । कि त सेवा नै बन्द गर्नु पर्‍यो, नत्र रूपान्तरणमा लाग्नु पर्ने हुन्छ ।”

सर्भाइभल अफ द फिटेस्ट सिद्धान्त नयाँ परिवर्तनहरूसँग समायोजन हुँदै जाने कुरामा केन्द्रित रहेको उनले बताए ।

त्यसैले उक्त अनुसन्धानपत्र नेपाल टेलिकम र एनसेलजस्ता नेपालका दूरसञ्चार प्रदायकले आगामी पाँच वर्षमा संसारमा फाइभजीमा भइरहेको विकास र रूपान्तरणलाई प्राकृतिक सिद्धान्तको प्रयोग गरेर कसरी अपनाउने भन्नेमा केन्द्रित छ ।

यसमा राजस्व, ग्राहक संख्या, ट्राफिक भोल्युम, कभरेज क्षेत्र, मानव संसाधन र फाइभजी सेवाको माग जस्ता व्यवहारिक पक्षहरू समेटिएका छन् । जसले दूरसञ्चार सेवाप्रदायकलाई दीर्घकालीन रणनीतिक योजना बनाउन सहयोग पुर्‍याउने बताइएको छ ।

उक्त अनुसन्धानका लागि काठमाडौँ उपत्यकाको नेपाल टेलिकमका फोरजी टावरलाई आधार मानेर अनुसन्धान गरिएको थियो । फोरजी नेटवर्कबाट फाइभजीमा सबैभन्दा सस्तो र सहज तरिकाले कसरी पुर्‍याउन सकिन्छ भनेर अनुसन्धान गरिएको हो ।

पछिल्लो अध्यावधिक: बैशाख २२, २०८२ १५:३३

टिप्पणीहरू