काठमाडाैं । अहिले विश्वभर साइबर सुरक्षाको चर्चा भइरहेको छ । किनकि हामीले अनलाइनमा समय बिताइरहँदा त्यहाँ अनेकन् पदचाप छाडिरहेका हुन्छौं । जुन निरन्तर बढ्दो क्रममा पनि छ । तर, ठीक अर्को पाटोमा व्यक्ति तथा समूहले आक्रमण पनि गरिरहेका हुन्छन् । जसलाई हामी साइबर आक्रमण भनेर बुझ्छौँ । यस कुराबाट बचाउन साइबर सुरक्षा सम्बन्धी जानकारी भएका जनशक्तिको माग बढ्दो छ ।
त्यस्ता जनशक्ति उत्पादन गर्न विभिन्न शैक्षिक कार्यक्रमहरू पनि सञ्चालनमा छन् । यसले गर्दा स्नातक तहमा आईटी विषय अध्ययन गर्न खोजिरहेका विद्यार्थीका लागि यस्ता कार्यक्रम राम्रो विकल्प हुन सक्छन् ।
नेपालका स्थानीय विश्वविद्यालयले साइबर सुरक्षाको कुनै पनि विशिष्टिकृत (स्पेसलाइज्ड) कार्यक्रम सञ्चालन गरेका छैनन् । विदेशी विश्वविद्यालयहरूबाट सम्बन्धन लिएर निजी कलेजले साइबर सुरक्षाका कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेका छन् ।
आज साइबर सुरक्षा पढाउने तिनै कलेज र पाठ्यक्रमबारे जानकारी दिदैछाैँ:
१. द ब्रिटिश कलेज
युनिभर्सिटी अफ द वेस्ट इङ्ल्याण्डबाट सम्बन्धन लिएर द ब्रिटिश कलेजले चार वर्षे (८ सेमेस्टर) ‘बीएससी (अनर्स) साइबर सेक्युरिटी एन्ड डिजिटल फरेन्सिक’ कोर्स सञ्चालन गरिरहेकाे छ ।
४८० क्रेडिट आवरकाे याे काेर्समा डिजिटल फरेन्सिक, इथिकल ह्याकिङ, साइबर अपराधीलाई कानूनी सजाय जस्ता विषयमा विद्यार्थीले ज्ञान पाउँछन् ।
यसमा भर्ना हुन कक्षा १२ मा न्यूनतम ६० प्रतिशत वा २.४ जीपीए ल्याउनु पर्छ । ए लेभलका विद्यार्थीले भने न्यूनतम ३.५ क्रेडिटका साथ तीन ओटा पूर्ण क्रेडिट ल्याउनु पर्छ
कलेजले यो कोर्सको शुल्क १९ लाख रुपैयाँ राखेको छ ।
कलेजमा पढाइ हुने पाठ्यक्रम यस प्रकार छ:
1st Semester
Academic English and Effective Communication
Introduction to Programming
Mathematics to Programming
Computer Fundamental and Network
2nd Semester
Academic English and Effective Communication
Internet Technologies
Fundamentals of Multimedia
Fundamentals of Data Science
3rd Semester
Computer and Network Systems
Computer Crime and Digital Evidence
4th Semester
Introduction to Database
Programming in C++
5th Semester
Law, Experts, and Justice
Operating systems
Internet of Things (optional)
Secure Embedded Systems (optional)
6th Semester
Secure Computer Networks
Security and Forensic Tools
7th Semester
Forensic Computing Practice
Security Management in Practice
Security Data Analytics and Visualisations
Professional Development
8th Semester
Cryptography
Entrepreneurial Skills
Digital System Project (optional)
Information System Dissertation (optional)
२. इस्लिङटन कलेज
लण्डन मेट्रोपोलिटन विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धनप्राप्त यस कलेजले ‘बीएससी (अनर्स) कम्प्युटर नेटवर्किङ एण्ड आईटी सेक्युरिटी’ कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेकाे छ । याे ३६० क्रेडिट आवरकाे तीन वर्षे कोर्स हाे ।
यसमा भर्ना हुन कक्षा १२ मा न्यूनतम २.२ सीजीपीए वा ५५ प्रतिशत प्राप्ताङ्क ल्याउनु पर्छ । त्यस्तै अङ्ग्रेजी विषयमा न्यूनतम ६० प्रतिशत वा २.४ जीपीए ल्याउनु पर्छ । शुल्क भने १३ लाख ३८ हजार रुपैयाँ ताेकिएको छ ।
कलेजले पढाउने पाठ्यक्रम यस्तो छ:
1st Year
Programming
Introduction to Information Systems
Introduction to Networks
Fundamentals of Computing
Cyber Security Fundamentals
2nd Year
Switching Routing and Wireless Essentials
Security in Computing
Operating Systems
Cloud Computing and Internet of Things
Risk, Crisis, and Security Management
Professional Issues, Ethics, and Computer Law
3rd Year
Enterprise Networking Security and Automation
Work-related Learning II
Digital Investigation and e-Discovery
Ethical Hacking
३.सफ्टवेरिका कलेज
बेलायतकाे काेभेन्ट्री विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धनप्राप्त सफ्टवेरिका कलेज आईटी एन्ड ईकमर्सले ‘बीएससी (अनर्स) इथिकल ह्याकिङ एण्ड साइबर सेक्युरिटी’ कार्यक्रम चलाइरहेको छ । याे तीन वर्षे (६ सेमेस्टर) ३६० क्रेडिट आवरकाे कोर्स हाे ।
यस कार्यक्रममा भर्ना हुन कक्षा १२ मा न्यूनतम २ जीपीए वा 'ए' लेभलमा न्यूनतम ३.५ क्रेडिट ल्याउनु पर्छ । त्यस्तै शुल्क ११ लाख ९५ हजार रुपैयाँ ताेकिएकाे छ ।
कलेजले पढाउने पाठ्यक्रम यस प्रकार छ:
1st Semester
Programming and Algorithms 1
Legal and Ethical Foundations in Cybersecurity
Foundations of Cybersecurity
Skills Development 1
2nd Semester
Digital and Forensics Fundamentals
Introduction to Web Development and Database Systems
Computer Systems and networks
The Security Professional
Creative Thinking Business
3rd Semester
Platforms and Operating Systems
Skills Development 2
Practical Pen-Testing
Programming and Algorithms 2
4th Semester
Cybersecurity Careers
Applied Forensics
Web Security
Networking
Be your Own Boss
5th Semester
Exploit Development
Security Audit and monitoring
Security Management
Skills Development 3
Practical Cryptography
6th Semester
Cybersecurity Project
Reverse Engineering
Design Thinking and Innovation
४. किङ्स कलेज
अमेरिकाकाे वेस्टक्लिफ विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धनप्राप्त यस कलेजले ‘बीएस आईटी नेटवर्क, साइबर सेक्युरिटी एण्ड इथिकल ह्याकिङ्ग’ कोर्स सञ्चालन गरिरहेको छ । यो तीन वर्षे (६ सेमेस्ट) १२० क्रेडिट आवरको कोर्स हो ।
कोर्समा भर्ना हुन कक्षा १२ मा न्यूनतम ५० प्रतिशत ल्याउनु पर्छ । कलेजले कोर्सको शुल्क १४ लाख ९५ हजार रुपैयाँ तोकेको छ ।
पाठ्यक्रम यस्तो छ:
1st Semester
Business English
Computer Network
Web Designing
Discrete Math
Security Computing
Basic Computer Architecture
2nd Semester
Advance Computer Architecture
Advance Computer Network
System Analysis & Design
Digital Logic
Windows Server 2016
Cybersecurity Law and Policy
3rd Semester
Operating System
E-commerce
Data Structure & Algorithms
Ethical hacking
Database Management System
4th Semester
Advanced Data Management System
Data Communication & Networking
Linux Administration (WAN & MAN)
Leadership & Human Relations
Embedded System
Software Project Management
5th Semester
Cryptography
Information Security Management System
Artificial Inteligence
Advanced Routing Technology (WAN)
Project Work
System Software & Administration
6th Semester
Digital Crime Investigation
Industrial management
Cloud computing
Industrial training
५. आईएसएमटी
काठमाडौंस्थित इन्टरनेसनल स्कुल अफ म्यानेजमेन्ट एन्ड टेक्नोलोजी (आईएसएमटी)ले बेलायतकाे सन्डरल्यान्ड विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धन प्राप्त गरी ‘बीएससी (अनर्स) साइबर सेक्युरिटी एन्ड डिजिटल फरेन्सिक’ कोर्स चलाइरहेको छ ।
यो तीन वर्षे (छ सेमेस्टर) ३६० क्रेडिट आवरको कोर्स हो । कलेजले गत शैक्षिक सत्रदेखि यो कोर्स चलाउन थालेको थियो । यो कोर्समा ११/१२ मा जुनै विषय पढे पनि विद्यार्थी भर्ना हुन सक्छ्न् । कोर्स पढ्न भने १० लाख ९८ हजार रूपैयाँ शुल्क लाग्छ ।
कलेजको पाठ्यक्रम अनुसार छ:
1st Semester
Software Engineering
Computer Systems, Architectures and Networks
Introduction of Programming
2nd Semester
Full Stack Development
Emerging Technologies
Specialist Project
3rd Semester
Secure Networks
Digital Forensics Computing Practice
Virtualization and Cloud Infrastructures
4th Semester
Advanced Programming
Cyber Security
Enterprise Project
5th Semester
Project: Cybersecurity and Digital Forensics
Cyber Threat Landscape
Web Application Security
6th Semester
Project: Cybersecurity and Digital Forensics
Digital Forensics Investigation
Penetration Testing and Ethical Hacking
६. टेक्सास कलेज
मलेसियाकाे लिङ्कन विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धनप्राप्त टेक्सास कलेज अफ म्यानेजमेन्ट एण्ड आईटीले ‘नेटवर्क टेक्नाेलाेजी एण्ड साइबर सेक्युरिटी (बीसीए)’ कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेकाे छ । या
१३० क्रेडिट आवरकाे चार वर्षे कोर्स हाे, जसमा भर्ना हुन कक्षा १२ मा न्यूनतम ५० प्रतिशत प्राप्ताङ्क ल्याउनु पर्छ । शुल्क नाै लाख १९ हजार रुपैयाँ लाग्छ ।
यसले पढाउने पाठ्यक्रम यस्तो छ:
1st Semester
Computer Network
C Programming
Discrete Math
Basic Computer Architecture
2nd Semester
Security in Computing
Advanced Computer Network
Python
Operating System
Advanced Computer Architecture
3rd Semester
Software Engineering (including SAD portion)
Digital logic
E-Commerce
Windows Server 2016
Cybersecurity Law and Policy
4th Semester
Technopreneurship
Web Designing
Wireless Communication
Ethical Hacking
Database Management System
5th Semester
Linux Administration
Leadership and human relations
Artificial Intelligence
Digital Forensics
Cryptography
6th Semester
Industrial Management
Software Project Management
Data Structure & Algorithm
Information Security Management System
Advanced Routing Technology
7th Semester
Advanced switching technology
System software & Administration
Final Year Project
Cloud Computing
8th Semester
Industrial Training
७. केएफए बिजनेस स्कुल
काठमाडाैं मध्यबानेश्वरमा रहेकाे यस कलेजले मलेसियास्थित लिङ्कन विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धन लिएर ‘बीसीएस (अनर्स) नेटवर्क टेक्नाेलाेजी एण्ड साइबर सेक्युरिटी’ सञ्चालन गरिरहेकाे छ ।
याे १३० क्रेडिट आवरकाे तीन वर्षे कोर्स हाे । यसमा भर्ना हुन कक्षा १२ मा न्यूनतम २.० सीजीपीए वा ५० प्रतिशत प्राप्ताङ्क ल्याउनु पर्छ ।
यस कलेजमा निम्न पाठ्यक्रमको अध्यापन हुन्छ ।
1st Semester
Programming and Algorithms 1
Legal and Ethical Foundations in Cybersecurity
Foundations of cybersecurity
Skills Development 1
2nd Semester
Digital and Forensics Fundamentals
Introduction to Web Development and Database Systems
Computer Systems and networks
The Security Professional
Creative Thinking Business
3rd Semester
Platforms and Operating Systems
Skills Development 2
Practical Pen-Testing
Programming and Algorithms 2
4th Semester
Cybersecurity Careers
Applied Forensics
Web Security
Networking
Be your Own Boss
5th Semester
Exploit Development
Security Audit and monitoring
Security Management
Skills Development 3
Practical Cryptography
6th Semester
Cybersecurity Project
Reverse Engineering
Design Thinking and Innovation
८. वेस्टमिन्स्टर कलेज
बेलायतको युनिभर्सिटी अफ वेस्टमिन्स्टरबाट सम्बन्धनप्राप्त यस कलेजले ‘बीएससी (अनर्स) साइबर सेक्युरिटी एन्ड फरेन्सिक’ पढाउने गरेको छ ।
यो चार वर्षे कोर्स पढ्न भने कक्षा १२ को अन्तिम परीक्षामा ५५ प्रतिशत वा २.४ जीपीए ल्याउनुपर्छ । ‘ए’ लेभलका विद्यार्थीहरूले भने ३.५ क्रेडिट ल्याउनु पर्छ ।
यहाँ पढाइ हुने पाठ्यक्रम यस प्रकार छ:
1st Semester
Computer Systems and Networks
Introduction to Academic Practice
Foundation Mathematics
2nd Semester
Information Systems and Data Representation
Critical Thinking for Academic and Professional
Programming
3rd Semester
Applied Mathematics
Introduction to Cyber Security
Introduction to Networks
4th Semester
Programming Methodology I
Programming Methodology II
Trends in Computer Science
5th Semester
Applied Cryptography
Digital Forensics
Network Security
6th Semester
Risk Management & IT Governances
Web Applications Security
Agile Project Management and Professional Experience
Machine Learning and data mining
Operating Systems
7th Semester
Incident response & malware analysis
Final Year Project CS
8th Semester
Wireless Networks Security
Cyber Security Threats & Counter Measures
Applied Artificial Intelligence
Defensive Programming techniques
८. फोर्ब्स कलेज
नेपालमा काठमाडौं उपत्यका बाहिर कमै मात्रामा विदेशी काेर्स सञ्चालनमा छन् । चितवनको भरतपुरमा अवस्थित यस कलेजले भने युनिभर्सिटी अफ कम्प्युटर साइन्स एन्ड स्किल्स लोद्ज, पोल्याण्डबाट सम्बन्धन लिएर ‘बीसीएस (आईटी) इन साइबर सेक्युरिटी एन्ड नेटवर्किङ’ कार्यक्रम चलाइरहेको छ ।
याे चार वर्षे २४० क्रेडिट आवरकाे काेर्स हाे । यसमा भर्ना हुन कक्षा १२ को प्रत्येक विषयमा न्यूनतम ‘डी’ ग्रेड ल्याउनु पर्छ । कलेजले यो काेर्सकाे शुल्क ६ लाख ९५ हजार रुपैयाँ ताेकेको छ ।
यहाँको पाठ्यक्रम यस प्रकार छ:
1st Semester
Introduction to IT
Programming fundamentals using C
Data Communication & Networking
Computational Mathematics I
Communication English
2nd Semester
Computational Mathematics II
Technical & Professional Communication
Object Oriented Programming
Database Management System
Digital Electronics & Logic Design
3rd Semester
Numerical Method
Data Structure & Algorithm
Network Analysis & Design
Routing and Switching Essentials
Organization & Management
4th Semester
Probalility & Statistics
Network Operating System
Network & System Administration
Client Server Computing
Wireless and Mobile Communication
5th Semester
Network Security
Network Programming
Research Methodology
Fundamentals of Project Management
Network Management
6th Semester
Server Administration
Broadband Network
Ethical Hacking
Project 1
Elective 1
7th Semester
Cyber Security & IoT
Artificial Intelligence
IT Acts and Cyber Law
Project Dissertation II
Elective II
8th Semester
Organizational Behavior and HRM
Industrial Training
Elective III
Elective IV
९. एनसीएमटी कलेज
मलेसियाको लिङ्कन विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धन लिएर नेस्नल कलेज अफ म्यानेजमेन्ट एन्ड टेक्निकल साइन्स (एनसीएमटी) ले पनि ब्याचलर अफ कम्प्युटर साइन्स (अन्स) मा नेटवर्क टेक्नोलोजी एन्ड साइबरसेक्युरी पढाइ रहेको छ । यो चार वर्षे (आठ सेमेस्टर) १३० क्रेडिट आवरको कोर्स हो ।
यसले विद्यार्थीहरूलाई पछिल्लो समयमा बढ्दो प्राविधिक चुनौतीबारे सामना गर्न, जोखिमहरू न्यूनिकरण गर्न, डिजिटल सम्पत्तिहरूको सुरक्षा गर्न र साइबर आक्रमणहरूबाट बचाउन तयार पार्ने बताइएको छ ।
कलेजमा यो कोर्स जुनसुकै विषय लिएर पनि पढ्न सकिन्छ । तर, प्लस टूमा भने २.० अथवा ४५ प्रतिशत अङ्क ल्याएको हुनु पर्छ । यसका साथै कलेजमा यस कोर्सको शुल्क करिब सात लाख रुपैयाँ रहेको छ ।
कलेजको पाठ्यक्रम यस प्रकार छ:
First Semester
Business Englan
Computer Network
C Programming
Discrete Mathematics
Basic Computer Architecture
Second Semester
Security in Advanced Computing
Computer Network
Python
Operating System
Advanced Computer Architecture
Third Semester
Software Engineering Incing SAD Portion
Digital Logic
E-Commerce
Windows Server 2016
Cyber Sedanty Law & Policy
Fourth Semester
Tachnopreneurship
Wireless Communication
Ethical Hacking
Database Management System
Fifth Semester
Linux Administration
Leadership & Human Relations
Artificial Intelligence
Digital Forensics
Cryptography
Sixth Semester
Industrial Management
Software Project Managers
Data Structure & Nigonm
Information Security Systems
Advanced Routing Technology
Seventh Semester
Advanced Bertoting Technology
Bystem Bokware & Admnization
Final Year Project
Cloud Computer
Eighth Semester
Industrial training
१०. प्रेसिडेन्सियल कलेज
अमेरिकाको वेस्टक्लिफ विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धन प्राप्त प्रेसिडेन्सियल ग्राजुएट कलेज, काठमाडौंले आफ्नो कोर्स बीएससी आईटी अन्तर्गत साइबर सेक्युरिटीको विशिष्टकृत पाठ्यक्रम राखेको छ ।
यो चार वर्षे १२० क्रेडिट आवरको कोर्स हो । यो विषय अध्ययन गर्न विद्यार्थीले १२ कक्षा वा सो सरहको तहमा २ जीपीए अथवा ४५ प्रतिशत अङ्क ल्याएको हुनु पर्छ । त्यही कोर्समा तीन वर्षको अध्ययनपछि विद्यार्थी विशेष कक्षाका रूपमा साइबर सेक्युरिटी छान्न पाउने भएका हुन् । साइबर दुनियाँको क्षेत्रमा सैद्धान्तिक तथा व्यावहारिक ज्ञान दिन यो कोर्स चलाइरहेको कलेजको भनाइ छ ।
यस साइबर सुरक्षाको विशेष कोर्समा पाँच मोड्युल रहेका छन् भने ती कुल १५ क्रेडिट आवरको छन् । जुन निम्न रहेको छ:
Threat and Vulnerability Management
Software and Systems Security
Cyber Operations and Monitoring
Digital Forensics and Incident response
Compliance and Assessment
यी माथिका बाहेक अन्य कतिपय कलेजहरूमा इलेक्टिभ विषयका रूपमा साइबर सुरक्षा पढाइ हुन्छ । यसैगरी विभिन्न तालिम प्रदायक संस्थाहरूले साइबर सुरक्षासम्बन्धी अनौपचारिक शिक्षा सञ्चालन गरिरहेका छन् ।